مصالح ساختمانی

آشنایی با انواع مصالح ساختمانی پرکاربرد و نوین

انواع مصالح ساختمانی در صنعت ساخت و ساز برای بخش‌های مختلف ساختمان به کار برده می‌شوند. املاک سازان، معماران و مهندسان سازه در مورد انتخاب متریال مناسب برای هر مکانی با هم مشورت می‌کنند. به طورکلی هر نوع مصالح ساختمانی دارای میزان مقاومت، وزن و خصوصیات متفاوتی می‌باشد و کاربردهای گوناگونی دارد. مهندسان و معماران، مصالح ساختمانی را بر اساس کارایی و زیبایی و همچنین هزینه سازه انتخاب می‌کنند.

سالیانه ساختمان‌های جدید زیادی در سراسر جهان ساخته می‌شوند و مصالح ساختمانی مختلفی برای ساخت پل‌ها، جاده‌ها، تونل‌ها، آسمان خراش‌ها و خانه‌ها استفاده می‌شوند. در این مقاله از سازه برتر با ما همراه باشید تا بیشتر با انواع مصالح سازه ساختمانی از لحاظ نحوه‌ی تولید، جنس و همچنین مصالح ساختمانی نوین و پایدار آشنا شوید.

انواع مصالح ساختمانی

در یک تعریف کلی، به تمام موادی که در صنعت ساختمان برای ساختمان سازی به کار می‌روند، مصالح ساختمانی (به انگلیسی (Building Materials گفته می‌شود. برخی از مصالح ساخت به طور مستقیم از طبیعت اطراف به دست می‌آیند و برخی دیگر ساخته‌ی دست انسان‌ها در کارخانه‌ها هستند.

از همان ابتدای پروژه یعنی سفت کاری تا مرحله آخر یعنی نازک کاری، از انواع مصالح ساختمان استفاده می‌شود. این گونه مواد در گروه‌های مختلفی قرار می‌گیرند که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم:

انواع مصالح ساختمانی بر اساس شیوه‌ی تولید

به طور کلی، مصالح ساخت یا به شکل درجا یا به صورت پیش ساخته در صنعت ساختمان تولید می‌شوند.

مصالح ساختمانی پیش ساخته

مصالح پیش ساخته در کارگاه‌ها و کارخانه‌های مختلف تولید می‌شوند و بعد از آن به محل اجرای پروژه منتقل می‌شوند. استفاده از مصالح پیش ساخته  باعث می‌شود زمان اجرا و هزینه کلی پروژه کاهش پیدا کند و همچنین با کم شدن ضایعات ساخت و ساز، در حفظ محیط زیست نیز خیلی موثر است.

دیوار بتنی پیش ساخته، دال بتنی پیش ساخته، پانل‌های گچی پیش ساخته، سرامیک و کاشی، انواع آجر و بلوک از مصالح دیگری هستند که در کارخانه تولید می‌شوند و سپس سازندگان از آنها استفاده می‌کنند.

مصالح ساختمانی درجا

مصالح ساختمانی درجا، به مصالحی گفته می‌شود که در همان محل اجرای پروژه تولید و استفاده می‌شوند. برای نمونه می‌توان به انواع اسکلت ساختمان، قیرگونی درجا، ملات، بتن و چهارچوب، به عنوان مصالح درجا اشاره کرد.

انواع مصالح ساختمانی بر اساس جنس

مصالح ساختمانی بر اساس جنس به دو دسته مصالح ساده و مرکب تقسیم بندی می‌شوند:

مصالح ساده

مصالح ساده به مصالح مصنوعی یا طبیعی گفته می‌شود که مواد تشکیل دهنده‌ی آن‌ها شبیه به هم است. مصالحی مانند آجر، شن، بلوک و سیمان جزو مصالح ساده هستند.

مصالح مرکب

مصالح مرکب به انواع مصالح مصنوعی یا طبیعی گفته می‌شود که برای تولید آن‌ها از چند متریال استفاده می‌شود. انواع بتن، ملات و ایزوگام جزو مصالح مرکب می‌باشند.

انواع مصالح ساختمانی و کاربرد آن‌ها

خاک رس

خاک رس، از انواع خاک‌های چسبنده است که در ساختمان سازی استفاده می‌شود. این نوع خاک دانه‌های بسیار ریزی به نام کلوئید دارد و نتیجه فرسایش سنگ‌های دگرگونی و آذرین است. در انتخاب خاک رس باید به کیفیت آن توجه ویژه ای شود. خاک رس به کنترل دما و ایجاد پایداری گرما در ساختمان کمک خوبی می‌کند. در واقع به کار بردن این نوع خاک در ساخت و ساز به میزان زیادی می‌تواند در تثبیت سرما و گرما و همچنین کنترل دما تاثیرگذار باشد.

از خاک رس برای تولید مصالحی مانند کاشی، آجر، سفته، سرامیک، ملات گچ و خاک، ملات گل آهک، سفال و کاه گل استفاده می‌شود. این متریال قیمت مناسبی دارد و به سهولت استفاده می‌شود.

سنگ

سنگ به مواد سخت و جامدی گفته می‌شود که از پیوند یک یا چند کانی به وجود آمده است و به سه گروه اصلی سنگ‌های رسوبی، آذرین و دگرگون تقسیم می‌شود. یکی از مزایای استفاده از این نوع متریال، دسترسی آسان به آن می‌باشد.

سنگ‌هایی که در طبیعت هستند شامل سنگ مرمر، گرانیت، تراورتن، مرمریت، کوارتزیت، ماسه سنگ، سنگ دیوریت و سنگ گابرو می‌باشند.

در صنعت ساختمان سازی، سنگ‌ها به دو شکل خام یا طبیعی و یا غیر طبیعی استفاده می‌شوند. سنگ‌های طبیعی همان سنگ‌های لایه ای، رودخانه ای، لاشه ای و کوهی هستند.

ولی سنگ‌های غیر طبیعی به سنگ‌هایی گفته می‌شود که با توجه به کاربردی که دارند، به طرق مختلف بر روی آن‌ها کار می‌شود. سنگ چند وجهی، سنگ لوحی، سنگ دو تیشه و قواره ای، جزو این نوع سنگ‌ها هستند. سنگ‌ها به دلیل داشتن مقاومت بالا، قیمت مناسب و سهل الوصول بودن، در صنعت ساختمان استفاده زیادی می‌شوند. از جمله کاربردهای این مصالح با دوام و مقاوم، ساخت پل‌ها، تونل‌ها، پی سازی، کف سازی، سنگ چینی، نماسازی، ساخت پله و دکوراسیون داخلی می‌باشد.

چوب

متریال چوب از دل طبیعت به دست می آید و در ساختمان سازی استفاده می‌شود. به صورت کلی چوب را می‌توان به دو دسته مصنوعی و طبیعی تقسیم کرد. چوب طبیعی، به چوب درختانی گفته می‌شود که دارای بافت و رنگ طبیعی هستند و در انواع مختلف می‌باشند.

ولی چوب‌های مصنوعی، حاصل فرآوری چوب طبیعی هستند و به دلیل مقاومتی که در برابر حرارت، نفوذ آب و گرد و غبار دارند و همچنین داشتن تنوع بالا، کاربرد بیشتری دارند.

چوب مصنوعی قیمت مناسب‌تری نسبت به چوب طبیعی دارد و در انواع مختلف مانند MDF، نئوپان، پلی وود و اچ دی اف موجود است. از متریال چوب برای موارد مختلفی از جمله نماسازی بنا، ساخت درب و پنجره، اعضای باربر ساختمان، کفپوش، راه پله، دیوارپوش و تیرهای چوبی استفاده می‌شود.

مقاطع فولادی

مقاطع فولادی، از مهم‌ترین اجزا در یک پروژه ساخت وساز می‌باشند. انواع پروفیل‌های باز و بسته، میلگردها و غیره، از پرکاربردترین مقاطع هستند که باعث استحکام و مقاومت سازه می‌شوند.

آجر

آجر، یکی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی است که از خاک رس و موادی دیگر در کوره آجرپزی با حرارت بالا تولید می‌شود و دارای انواع مختلفی است از جمله:

آجر معمولی

آجر سفید، آجر فشاری و آجر قزاقی، از آجرهای معمولی می‌باشند که در ساخت و ساز استفاده می‌شوند.

آجر سفالی

آجر سفالی نسبت به آجر معمولی سبک‌تر است و به دو دسته دیواری و سقفی تقسیم می‌شود.

آجر جوش

آجر جوش از آجرهایی است که در برابر لب پریدگی، ضربه، سائیدگی، یخبندان و مواد شیمیایی مقاومت خوبی دارد.

آجر نسوز

آجر نسوز در برابر حرارت از مقاومت بالایی برخوردار است، به  همین دلیل در فضاهایی که حرارت بالایی وجود دارد استفاده می‌شود. آجر نسوز فاقد آهک و یا مواد قلیایی بوده و در رنگ‌های متنوعی تولید می‌شود.

آجرسنگفرش: آجرهای سنگفرش مقاومت کافی در برابر جذب آب و سایش را دارند و برای سنگفرش کردن مکان‌های گوناگون و کف سازی به کار می‌روند.

 بتن

بتن از مخلوط سیمان و آب بدست می آید و دارای انواع مختلفی است از جمله:

بتن سنگین

بتنی که دارای سنگدانه‌های سنگین است، بتن سنگین نام دارد و وزن آن بین 3000 تا 4000 کیلوگرم بر متر مکعب می‌باشد.

بتن سبک

سنگدانه‌ها در بتن سبک، وزن کمی دارند. بتن سبک برای تولید بلوک‌های بتنی به کار می‌رود.

بتن متخلخل

به بتنی که دارای حفره‌های متعددی برای عبور هوا یا آب باشد، بتن متخلخل گفته می‌شود.

بتن سبک هوادار

برای تولید این نوع بتن، از افزودنی هوازا استفاده می‌شود. بتن سبک هوادار، در جاهایی که امکان انجماد و ذوب بتن وجود دارد استفاده می‌شود.

بتن با مقاومت بالا

زمانی که نسبت آب به سیمان کمتر می‌شود، بتن با مقاومت بالا تولید می‌شود. خواص مکانیکی این نوع بتن بالاست و مواد شیمیایی به آن آسیبی وارد نمی‌کنند.

بتن پلیمری

در این نوع بتن، از مواد پلیمری برای متصل کردن سنگدانه های بتنی استفاده می‌شود و از سیمان برای تولید آن استفاده نمی‌شود. مواد پلیمری حجم روزنه‌های بین سنگدانه‌ها را کاهش می‌دهند.

بتن خود متراکم

بتن خود متراکم، بتنی است که احتیاج به ویبره ندارد و فقط با وزن خود متراکم می‌شود.

سرامیک

سرامیک از فرآوری خاک رس تولید می‌شود. این نوع محصول برای پوشاندن نواحی مختلف مانند دیوارها، کف، سقف و حتی‌ پیشخوان آشپزخانه استفاده می‌شود. همچنین در بعضی از مناطق برای نمای ساختمان به کار می‌رود.

لوله‌های پلاستیک

لوله‌های پلاستیکی که در قسمت زیرین سطوح بتنی در ساختمان‌ها نفوذ پیدا کرده‌اند، نوعی ترکیب شیمیایی مصنوعی می‌باشند که در اشکال مختلفی تولید می‌شوند. لوله‌های پلاستیکی از خاصیت انعطاف پذیری، سازگاری بالا و وزن بسیار کم و مقاومت در برابر گرما برخوردارند و همین مورد باعث شده است که کاربرد زیادی در ساختمان‌سازی داشته باشند.

آهن آلات

مس، فولاد، آلومینیوم، چدن و فولاد از آلیاژهای آهن می‌باشند که مقاومت و دوام سازه را افزایش می‌دهند، ولی تنها عیب آن‌ها آسیب پذیری در مقابل خوردگی و زنگ زدگی است. بنابراین از روکش‌های مختلفی برای آنها استفاده می‌شود. از آهن آلات برای ساخت انواع ورق‌ها، میلگردها، تیر آهن، انواع درب، نبشی‌ها و ... استفاده می‌شوند.

شیشه

شیشه ماده ای شفاف با قابلیت عبور نور است که در انواع مختلفی برای استفاده در مصارف گوناگون تولید می‌شود. رایج ترین شیشه‌هایی که در ساختمان سازی استفاده می‌شوند شامل:

شیشه رنگی

این نوع شیشه‌ها در رنگ‌های گوناگون تولید می‌شوند و نور زیادی را جذب می‌کنند و مقدار کمی از آن را از خود عبور می‌دهند.

شیشه رفلکس

شیشه رفلکس مانند آینه است. این شیشه‌ها در هنگام روز مانع از دیدن درون ساختمان می‌شوند، ولی در شب این قابلیت را ندارند.

شیشه دوجداره

این شیشه‌ها نقش عایق حرارتی و صوتی را دارند و از کنار هم قرار دادن دو لایه شیشه که فضای میان آن‌ها از گاز آرگون پرشده است، ساخته می‌شوند.

شیشه نشکن یا لمینت

لمینت، یکی از مقاوم‌ترین شیشه‌هاست که از چندین لایه شیشه که تحت گرما و فشار به وسیله‌ی لایه‌های نایلونی بهم چسبیده می‌شوند، تشکیل می‌شود.

شیشه سکوریت

شیشه سکوریت در فضاهایی که مقاومت در برابر ایمنی و حرارت اهمیت دارد، قابلیت استفاده دارد.

در صنعت ساختمان، از شیشه سکوریت برای ساخت درب‌های بدون قاب و یا فضاهایی که حفظ کردن ایمنی انسان قابل توجه می‌باشد، استفاده می‌شود.

شیشه خم

شیشه خم به دلیل داشتن شکل قوسی، زیبایی بی نظیری را در ساخت فضاهایی مانند پنل‌های جداره راه پله به نمایش می گذارد.

به طو کلی از شیشه برای ساخت درب و پنجره، نمای ساختمان، ساخت نورگیر و آینه، کاشی و بلوک شیشه ای و المان‌های دکوراتیو دیگر استفاده می‌شود.

کاشی

از کاشی‌ها برای پوشاندن کف، دیوار، سقف، راهرو، پارکینگ، حمام و غیره استفاده می‌شود. یکی از ویژگی‌های جذاب کاشی این است که، در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف موجود است، همچنین کاشی یک عایق مناسب نیز می‌باشد.

فوم

فوم یکی از مصالح مصنوعی است که از ترکیبات شیمیایی مانند پلی اورتان تولید می‌شود. فوم عایق حرارتی خوبی است و به علت سبکی قبل از اجرای بتن ریزی سقف در سقف ساختمان به کار می‌رود. فوم معمولا در اتاق زیر شیروانی، دیوارهای بیرونی و زیر زمین نیز استفاده می‌شود.

سیمان

سیمان یکی از مصالح ساختمانی پر مصرف است و از ترکیب شدن مواد آهکی مثل سیلیسیم و آلومینیوم اکسید تشکیل می‌شود. ترکیب آب با سیمان ماده ای سخت به نام بتن را می‌سازد که نقش زیادی در مقاوم سازی سازه‌های مختلف دارد. سیمان انواع مختلفی دارد از جمله:

سیمان پرتلند

سیمان پرتلند از با کیفیت ترین انواع سیمان است که در ساختمان سازی کاربرد زیادی دارد.

سیمان رنگی

سیمان رنگی با اضافه کردن رنگدانه به سیمان سفید درست می‌شود. این سیمان سطحی یکدست و صاف را به وجود می آورد، بنا براین برای پوشش نمای ساختمان بهترین انتخاب است.

سیمان نسوز

سیمان نسوز در برابر شوک حرارتی و حرارت‌های بالا، سولفات‌ها، مواد خورنده، ضربه، سائیدگی و آب‌های اسیدی مقاومت خود را حفظ می‌کند. این نوع سیمان نسبت به سیمان پرتلند زودتر سخت می‌شود.

از سیمان برای ساخت پل‌ها، تونل‌ها، قطعات از پیش ساخته شده، تولید بتن و راه سازی استفاده می‌شود.

مصالح نوین ساختمانی

مصالح نوین ساختمانی باعث طولانی‌تر شدن عمر سازه می‌شوند و در برابر عوامل گوناگون از مقاومت کافی برخوردارند. مصالح نانو که در برابر فرسودگی، تغییرات آب و هوایی، تخریب، زنگ زدگی، نفوذ آب و حمله سولفات‌ها، مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند و همچنین مصالح هوشمند که در بهینه سازی مصرف انرژی موثرند، از مصالح نوین ساختمانی هستند. در زیر چند نمونه مصالح نوین ساختمانی را ذکر می‌کنیم:

بتن اسفنجی

بتن اسفنجی با داشتن حفره‌های خالی، دارای قابلیت جذب آب و خارج کردن آن است. استفاده از موادی مانند گاز سیلیس، خاکستر بادی و سرباره برای تولید این نوع بتن، آن را در برابر تخریب و ترک خوردگی محافظت می‌کند. بتن اسفنجی برای هدایت آب باران به سطوح زیرزمینی و زیرسازی چمن‌ها کاربرد دارد.

پانل‌های گچی پیش ساخته

پانل‌های گچی پیش ساخته، از مصالح نوینی می‌باشند که نه تنها برای ساخت دیوار کاذب استفاده می‌شوند، بلکه نوعی عایق حرارتی و صوتی هستند که مانع از سر و صدا و انتقال گرمای ساختمان می‌شوند.

ورق پلی کربنات

ورق پلی کربنات که از جنس ترموپلاستیک می‌باشد، ظاهری شبیه به شیشه دارد و می‌تواند به عنوان جایگزین شیشه به کار رود. وزن ورق پلی کربنات خیلی پایین است و رنگ‌های متنوعی دارد.

یکی از ویژگی‌های مهم این نوع محصول، مقاومت در برابر اشعه‌های مضر خورشید و جلوگیری از عبور آن‌هاست. برای اجرای سقف کاذب از ورق پلی کربنات استفاده زیادی می‌شود.

کاشی حرارتی

کاشی حرارتی از کاشی‌هایی است که رنگ آن با تغییر دمای محیط، عوض می‌شود. این کاشی‌ها در مکان‌هایی مانند حمام و آشپزخانه استفاده می‌شوند و از عوامل دکوراتیو هستند. همچنین کاشی حرارتی از دوام و استحکام بالایی برخوردار است و نقش یک عایق را ایفا می‌کند.

شیشه هوشمند مات شونده

شیشه هوشمند، طبق آخرین تکنولوژی روز دنیا ساخته شده است و در خانه‌های هوشمند برای جلوگیری از هدررفتن انرژی استفاده می‌شود. این شیشه با توجه به حرارت و نور مورد نیاز ساختمان روشن یا مات می‌شود و علاوه بر درب و پنجره، برای پارتیشن بندی نیز استفاده می‌شود.

پانل کامپوزیت آلومینیومی

پانل‌های آلومینیومی، از دو ورق آلومینیوم تشکیل شده اند که در بین آن‌ها پلی اتیلن قرار داده شده است و به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، آب، انجماد و ضربه، انتخابی خوب برای نماسازی ساختمان به حساب می آیند.

قیمت مصالح ساختمانی

هر کدام از مصالح ساختمانی دارای انواع مختلفی می‌باشند و برای کاربردهای متفاوتی استفاده می‌شوند؛ همین مورد باعث شده است که قیمت مختلفی نیز داشته باشند. برای مثال، بعضی از متریال‌ها احتیاج بیشتری به نگهداری دارند و در عین حال هزینه‌ی کمتری در بر دارند، که در تصمیم گیری نهایی افراد تاثیر ‌گذارند.

سخن پایانی

امیدواریم که از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و با مصالح ساختمانی بیشتر آشنا شده باشید. البته تعداد مصالح ساختمانی بیشمار است و ذکر تمام آن‌ها در یک محتوا غیرممکن است.

در عین حال سعی کردیم تا جای ممکن، مصالح ساختمانی نوین و همچنین پرکاربرد را برای شما معرفی کنیم. در صورت تمایل می‌توانید پیشنهادات و انتقادات خود را در مورد این مقاله با ما در میان بگذارید.