سازه نگهبان چیست؟ انواع و نحوه اجرای صحیح آنها

سازه نگهبان سازه ای برای حفاظت و جلوگیری از ریزش گودال ها می باشد که انواع مختلفی دارد. در سال های اخیر در اجرای عملیات گودبرداری، مهار دیواره های مجاور سازه روشی رایج برای ایمن سازی گود است. اما نکته مهم اینجاست که علاوه بر مهار دیوارهای مجاور باید تدابیری برای حفظ خاک زیر سازه های مجاور گود نیز داشته باشیم. با استفاده از روش های مختلف سازه نگهبان می توانیم گود را محکم کنیم.

اگر بتوانیم خاک زیرین را نگه داریم، سازه روی خاک به تنهایی می ایستد، اما اگر سازه را نگه داریم، اگر خاک حرکت کند، ساختمان فرو می ریزد. در این مقاله در مورد روش های اجرای سازه نگهبان صحبت می کنیم.

وظیفه مهندس ناظر در اجرای گودبرداری و سازه نگهبان مهم ترین نکته ای که مهندسان ناظر باید به آن توجه کنند شناسایی ترک های ایجاد شده در خاک و کنترل افزایش عرض ترک ها می باشد.

یکی از نشانه های فرار خاک از زیر سازه این است که خاک به تدریج متلاشی می شود و خاک به طور ناگهانی متلاشی نمی شود. منظور از گسیختگی خاک، ایجاد ترک و افزایش عرض آنها همراه با پوسته پوسته شدن خاک است.

انواع روش های تثبیت گودال

1. سازه نگهبان خرپا

این روش رایج ترین روش سازه نگهبان در گودبرداری های کم عمق است. در این روش گودبرداری و تکمیل سازه نگهبان و همچنین پرکردن پشت سازه نگهبان با مصالح مناسب به صورت مرحله ای انجام می شود.

سازه نگهبان خرپایی نباید هیچ فاصله ای از خاک داشته باشد زیرا در صورت وجود فاصله بین خاک و سازه حفاظ خرپایی این روش بی فایده و بی اثر خواهد بود.

اگر خاک در اثر بارندگی اشباع شود، خاک در واقع جاری می شود و سازه نگهبان خرپایی ما تاثیر قابل توجهی در تثبیت گود نخواهد داشت.

مراحل اجرای سازه نگهبان خرپایی

برای اجرای سازه نگهبان خرپایی ابتدا یک سری چاه در لبه های کناری سازه حفر می کنیم.

سپس در انتهای چاه ها سبدی را که از قبل تقویت کرده ایم قرار می دهیم. در مرحله بعد عضو عمودی خرپا را که معمولا از پروفیل IPE دوبل ساخته شده است در چاه قرار می دهیم.

نکته مهم در اینجا این است که برای چسبندگی بیشتر این عضو عمودی، بهتر است چندین ردیف کاتر گوشه یا ناودانی در انتهای آن جوش داده شود.

عمق چاه ها به نوع خاک، مقدار سربار و عمق حفر بستگی دارد. در مرحله بعد برای جلوگیری از تماس خاک با بتن دیواره چاه ها را با پلاستیک می پوشانیم و با استفاده از لوله ترمیک بتن ریزی را برای تکمیل سازه نگهبان خرپایی انجام می دهیم.

نکته ای که در سازه نگهبان به روش خرپایی وجود دارد این است که عضو عمودی باید کاملاً با سازه مجاور در تماس باشد. اگر امکان تماس عضو قائم با سازه مجاور وجود نداشته باشد، پس از گیرش بتن باید فضای خالی پشت عضو عمودی را با مصالح مناسب مانند آجرهای فشرده با ملات پر کنیم.

پس از گیرش بتن، خاک مجاور عضو عمودی را به صورت ترانشه برای اجرای عضو شیبدار خرپا برش می دهیم. اگر خاک ما مقاومت بالایی داشته باشد می توانیم در همان مرحله اول به جای حفر چاه، خاک را از محل خرپا به صورت ترانشه برداریم.