اصول طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک، ویلا در کویر

طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک، یکی از انواع طراحی ویلاست که در مناطق گرم و خشک انجام می شود. در واقع همیشه پروژه‌ ساخت ویلا در مناطق ییلاقی خوش آب و هوا و معتدل صورت نمی گیرد، بلکه نواحی کویری هم با شرایط آب و هوایی گرم و خشک، جذابیت‌های زیادی برای ساخت خانه‌های ویلایی دارند. در طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک جهت تابش آفتاب، درجه حرارت سالیانه، جهت وزش بادهای غالب و نامناسب، نوع، میزان و شدت بارندگی‌ها در نظر گرفته می شود.

از نگاهی دیگر طراحی ویلا در این مناطق باید با شناخت تمهیدات و فرصت های بالقوه سایت بنا انجام شود و با طراحی و مدیریت هوشمندانه، استفاده حداکثری از پتانسیل‌ها و امکانات طبیعی و تعدیل محدودیت‌ها فراهم شود.

در این مقاله از سازه برتر به بررسی اصول مهمی که باید در طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک رعایت شود و همچنین طراحی داخلی و خارجی آن می پردازیم. اگر شما هم تصمیم دارید یک ویلا در اقلیم گرم و خشک طراحی و اجرا کنید، این مطلب را مطالعه کنید و از نکات آن بهره لازم را ببرید.

ویژگی‌های طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک

در اغلب روزهای سال، مناطقی که اقلیم گرم و خشک دارند، درجه حرارت بالایی دارند و آفتاب درآنها به شدت می تابد و دارای تابستان‌های طولانی و گرمی هستند، زمستان‌های این مناطق نیز بسیار سرد و گزنده و یا معتدل هست.

میزان بارندگی در اقلیم گرم و خشک خیلی کم است، به همین دلیل اختلاف دمای شب و روز و عدم رطوبت در این نوع اقلیم بسیار زیاد است، که در طراحی ویلا در این نوع اقلیم باید به این نکات توجه کرد.

در این اقلیم، تبادل حرارتی دیواره‌ها با فضای خارجی باید به حداقل ممکن برسد، به همین دلیل فرم‌های متراکم و فشرده برای حجم ویلا گزینه مناسب تری هستند و طراحی پلان ویلا باید به شکل عمقی انجام شود.

همچنین ایجاد یک فضای خالی در حجم ویلا و طراحی حیاط ویلا در مرکز پلان ویلا، باعث می شود بازشوهایی رو به حیاط مرکزی تعبیه شود که در پناه ساختارهای پیرامونی قرار داده شده است. این کار به آسایش حرارتی فضای داخلی ویلا منجر می شود. حیاط ویلا در میان توده‌های بنا، به عنوان فضایی سایه دار و خنک است که امکان استفاده از فضای بیرونی را حتی در آب و هوای گرم نیز فراهم می کند.

با این که ماهیت ساخت ویلا با استفاده از پنجره‌های عریض و بازشوها، متفاوت از بناهای مسکونی دیگر است، ولی به منظور طراحی ویلا پایدار در اقلیم گرم و خشک، سطوح بازشو و شفاف باید کنترل شوند و در ابعاد و اندازه‌های محدودی باشند.

استفاده از صفحات مشبک آجری، چوبی یا بتنی در قسمت جلوی سطوح شیشه خور، مقدار گرما و نور ورودی را کنترل می کند و از گرم شدن زیاد فضای داخلی ویلا جلوگیری خواهد کرد، همچنین باعث ایجاد تنوع بصری زیبا در نمای ویلا می شود. سایه اندازی‌های ایجاد شده توسط این صفحات مشبک و شبکه بندی‌ها، به پویاتر و زیباتر شدن فضای خارجی و داخلی ویلا کمک می کند.

سایه بان‌های متحرک و ثابت بر روی بازشوها باعث ایجاد سایه اندازی و جلوگیری از تابش خیره کننده نور آفتاب می شود. همچنین تهویه طبیعی با جمع شدن سایه بان‌ها و شاترها در شب میسر می شود.

فضای نیمه محصور در خارج یا داخل ویلا به صورت ایوان، پاسیو و فضاهای سرپوشیده با پرگولا، فضاهای بیرونی خنک و سایه داری هستند که برای گذراندن اوقات فراغت، نشستن و دورهمی استفاده می شوند. همچنین این فضاها اثر سرمایشی بر فضاهای مجاور دارند و باعث ارتقای شرایط مطلوب رفاهی می شوند.

بام گنبدی یا تخت، ویژگی دیگر طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک است، به دلیل وجود بارش‌های کم، احتیاجی به سقف شیبدار در این مناطق وجود ندارد و بیشتر بام‌ها به شکل مسطح ساخته می شوند. شکل گنبدی به دلیل نسبت کم سطح به حجم، گزینه خوبی برای کم شدن تبادل حرارتی دیواره بیرونی ویلا به حساب می آید. پیش آمدگی بام بیش از حد دیواره‌های بیرونی باعث سایه انداختن بر روی فضای اطراف ویلا و دیوارها و در نهایت باعث پایین آمدن درجه حرارت آنها می شود.

استفاده از نمای دو پوسته در طراحی و ساخت ویلا برای اقلیم گرم وخشک، نیز استراتژی جدیدی است که با بهره بردن از متریال نوین باعث ایجاد آسایش حرارتی در محیط داخلی ویلا می شود. نمای دو پوسته ترکیبی از یک روکش از کامپوزیت‌های نسل جدید و متریال سنتی است. این نماها احتیاج به تمهیداتی برای تهویه مناسب دارند تا از حبس گرما و برافروختگی بین لایه ها ممانعت شود.

رنگ‌های روشن نسبت بازتابی بالایی در مقابل تابش نور خورشید دارند. بنا براین چه در نمای ویلا و چه در فضاهای داخلی، بهتر است از پوشش‌های رنگی روشن و سفید استفاده شود.

طراحی پلان ویلا در اقلیم گرم و خشک

طراحی پلان برای ویلاهایی در اقلیم گرم و خشک، به شکل متراکم و فشرده انجام می شود. با این راهکار سطوح خارجی مرتبط با فضای بیرون و میزان تبادل حرارتی در تابستان و زمستان در فضاهای داخلی به حداقل ممکن می رسد. سایه انداختن دیوارها در طراحی پلان متراکم و فشرده، باعث ایجاد سایه شده و از تابش مستقیم نور خورشید به جداره‌ها ممانعت می شود. در این روش تبادل حرارت در فصل های سرد و گرم پایین می آید.

طراحی فضای سبز و محوطه ویلا در اقلیم گرم و خشک

ویژگی غالب مناطق گرم و خشک، خشکی هوا و گرمای زیاد در بیشتر روزهای سال و سرمای زیاد در فصل زمستان است. اصول محوطه سازی ویلا که مختص این اقلیم باشد، باید بر اساس خشکی فضاهای خارجی، تعدیل گرما و ایجاد آسایش حرارتی آن باشد. درآب و هوای گرم و خشک، باید تمهیداتی را به کار برد که بتوان حداکثر بهره را از فضاهای بیرونی در فصل‌های گرم سال برد.

مهمترین نکته، تامین فضاهای خنک با دید و منظره‌ای جذاب و ایجاد سایه اندازی‌های مناسب برای محوطه ویلا می باشد. اما با توجه به خشکی هوا و کمبود منابع آب در مناطق گرم و خشک، چه به شکل مخازن زیر زمینی و چه به شکل بارندگی، استفاده بهینه و صحیح از آب اولویت اصلی یک طراحی محوطه مناسب برای ویلا می باشد.

نقش پوشش‌های طبیعی و فضای سبز در محوطه سازی ویلا و اطراف آن بسیار مهم و حیاتی است. با وجود این که مناطق خشک و کویرها در تنوع گیاهی و سرسبزی و شادابی گیاهان دچار کمبود هستند، ولی با این حال مدیریت کاشت و نگهداری گونه‌های بومی و سازگار با اقلیم گرم و خشک، در ارتقای کیفیت بصری، فضایی و آسایش حرارتی و برودتی، تاثیر بسیاری دارد.

مناطق گرم و خشک، در معرض شدید وزش بادها و طوفان‌های شن قرار دارند، به همین دلیل کاشت گیاهان پر تراکم و مقاوم در قسمت‌هایی از محوطه ویلا، سد مناسبی برای پناه دادن به فضاهای ویلا در مقابل این عوارض طبیعی است. این پوشش‌های گیاهی و درختان، سرعت باد را به طور مناسبی کاهش می دهند، درجه حرارت را متعادل می کنند، گرد و غبار را فیلتر و سطح رطوبت را تا جای ممکن بالا می برند. در طراحی محوطه، پوشش گیاهی رکن اساسی است. در اقلیم گرم و خشک باید از گیاهانی استفاده کرد که مقاوم به گرما و خشکی هوا بوده و نیاز کمی به آبیاری داشته باشند.

معروف‌ترین گیاهانی که سازگاری خوبی در مقابل گرما و کمبود آب دارند عبارتند از:

انواع کاکتوس‌ها، آلوئه ورا، اقاقیا، آگاو( گیاه خنجری)، مریم گلی، شمعدانی و گل کوکب

همچنین سطوحی که چمن کاری شده اند، باعث ایجاد طراوت و سر سبزی محوطه ویلا می شوند و از بازتاب گرما و حرارت ممانعت می کنند، ولی این سطوح باید حتما در نواحی سایه دار باشند تا به آبیاری کمتری احتیاج داشته باشند. این سایه اندازی می تواند توسط درختانی با چترهای باز و یا المان های سازه ای خیلی سبک فراهم شود. در واقع یک زمین با سطوح چمن کاری شده سایه دار نسبت به کفسازی‌های دیگر، اثر خنک سازی و سرمایشی بالاتری را دارد و علاوه بر نمای سر سبز و شادابی که به محیط می دهد، باعث صرفه جویی حدود %50 در مصرف آب می شود.

از آنجایی که در مناطق گرم و خشک، وجود آب بسیار حیاتی و ارزشمند است، وجود یک حوضچه یا آب نما در محوطه ویلا، بر جذابیت بصری و فضایی مجموعه تاثیر بسیار زیادی دارد و همچنین از خشکی هوای اطراف می کاهد و لطافت خاصی به آن می بخشد.

لازم به ذکر است که جهت گیری و جانمایی استخر کوچک یا حوضچه، خیلی اهمیت دارد و بهتر است اولین عنصری باشد که جهت و مکانش مشخص می شود و بقیه المان‌ها نسبت به آن طراحی شوند.

نزدیکی پوشش‌های گیاهی از جمله گل‌ها و درختان با یک سازه آبی، مکان دلنشین و زیبایی را برای آرامش و استراحت فراهم می کند. همچنین درختان بهترین سایه اندازی را به وجود می آورند و باعث جلوگیری از تبخیر زیاد آب می شوند.

البته می توان با ایده‌های نوین و خلاقانه، سایه بان‌هایی را طراحی و اجرا کرد که علاوه براین که به زیبایی حوض و یا آب نما لطمه ای نمی زنند، سایه اندازی خوبی نیز داشته باشد. متریال مناسب مورد استفاده برای سازه‌های آبی، سنگ‌های سرامیکی و طبیعی هستند، که هم ضریب تابشی کمی دارند و هم ظاهر جذابی به آن می دهند. در واقع آب ظرفیت گرمایی بالایی دارد. در گذشته طراحان و معماران راه‌هایی را برای آوردن آب به فضای داخلی خانه انجام می دانند تا به کمک آن بتوانند به تعدیل دمای هوا کمک کنند.

همچنین استفاده از پاسیوهای سرپوشیده، کاشت گیاهان متنوع و گوناگونی را میسر می کند و فضای خوبی را محفوظ از نور آفتاب مستقیم برای پرورش و استراحت گیاهان به وجود می آورد، بنابراین گزینه مناسبی برای اقلیم گرم وخشک است.

آلاچیق هم به دلیل سایه اندازی مناسب، فضای خنک و مطلوبی را برای نشستن فراهم می کند و می تواند در طراحی به عنوان نقطه کانونی سایت در نظر گرفته شود، همچنین باعث سایه اندازی پیرامون خود نیز می شود.

در کفسازی محوطه ویلا با این نوع اقلیم، باید از متریالی استفاده شود که بازتابش کم اشعه آفتاب و گرما را دارند. انواع گوناگونی از سنگ‌های ساب خورده و غیر صیقلی و همچنین محصولاتی با پایه گل پخته و یا آجری مناسب این نوع طراحی هستند.

همچنین وجود ایوان‌های عمیق و بزرگ با ارتفاع زیاد در طراحی ویلا برای اقلیم گرم و خشک، می تواند به بهتر شدن آب و هوای فضاهای داخلی نیز کمک خیلی زیادی بکند.

نوع مصالح مورد استفاده در طراحی ویلا در مناطق گرم و خشک

خاک و گل ظرفیت حرارتی بالایی دارند. در معماری گذشته ایران گل و خشت، از پرکاربردترین مصالح مصرفی در ساختمان‌های مناطق کویری بودند. خشت با مدت زمان تاخیری 7 تا 9 ساعت گرمای بیرونی را در طی روز در داخل دیوار ذخیره می کند و در شب که هوا سرد می شود، با از دست دادن حرارت، باعث متعادل شدن دمای داخل ساختمان ویلایی می شود.

متریال مناسب در صنعت ساختمان، برای طراحی و ساخت ویلا پایدار در مناطق گرم و خشک، گل و خشت، سنگ و آجر هستند که ظرفیت حرارتی بالایی دارند و مانند یک عایق حرارتی خوب عمل کنند.

در طراحی ویلا در این مناطق بهتر است از مصالحی که رنگ روشن دارند استفاده شود. این کار باعث می شود تا سطوحی صاف تر و صیقلی تر داشته باشند و نور خورشید را منعکس کنند. سطوح نمای خارجی ویلا نیز بهتر است به رنگ روشن انتخاب شوند تا حرارت ناشی از تابش نور آفتاب کمتر جذب دیوار شود.

جمع بندی

در طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک، می توان با رعایت اصول طراحی آن، طرح‌های مختلف و زیبایی را پیاده سازی نمود، در این نوع اقلیم باید سعی کرد ویلا را به گونه ای طراحی کرد که فضای آن سرد باشد، زیرا در مناطق گرم و خشک، تابش نور آفتاب زیاد است و گرمای آزاردهنده ای را برای افراد ایجاد می کند.

ما در این مقاله از سازه برتر شرح کاملی از طراحی ویلا در اقلیم گرم و خشک را ارائه نمودیم تا شما بتوانید با استفاده از نکاتی که در این مطلب گفته شد، یک ویلای کویری و متناسب با اقلیم گرم و خشک را طراحی و اجرا کنید. نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.