در صنعت تهویه مطبوع هوا از تجهیزات مختلفی برای انتقال و هدایت و تنظیم هوا استفاده میشود. دریچه های هوا به عنوان انتهایی ترین مجرای خروجی هوا در سیستم رفت هوا، نقش عمده‌ای را در تعیین فشار خروجی هوا و همچنین میزان دبی جریان هوا بر عهده دارد. دمپر یکی از تجهیزات پرکاربردی است که با کمک آن تهویه هوا و سرمایش و گرمایش به صورت کنترل شده انجام میشود.

در حقیقت دمپر مانند فلکه شیر آب عمل میکنند. یعنی با نصب دمپر در مسیر کانال یا ورودی های هوا، امکان تنظیم فشار یا قطع و وصل هوا وجود خواهد داشت. دمپرهای هوا در پشت دریچه های هوا به صورت گرد و چهارگوش استفاده می‌شود.

دمپر چه کاربردی دارد؟

با استفاده از دمپرها امکان تغییر جریان هوا یا قطع و وصل آن فراهم می شود. با این کاربرد واضح است که این تجهیز باید در مسیری که هوا جریان دارد نصب شود.

هنگامی که تیغه های دمپر روی یکدیگر قرار می‌گیرند، یا به عبارتی بسته میشوند، عبور جریان هوا به خوبی کنترل می شود. دمپرهای دارای چند تیغه در زمان باز شدن تیغه ها به دو دسته تقسیم می شوند. دمپرهای با تیغه های موازی و دسته دیگر نیز دارای شکل متقاطع هستند. نکته قابل توجه دیگر این است که دمپرها میتوانند به صورت تک یا چند پره ساخته شوند.

جهت اطمینان از عملکرد مناسب دمپر در شرایط متفاوت جریان هوا و بالا بردن راندمان و همچنین کاهش هزینه ها، انتخاب دمپر مناسب برای سیستم­های تهویه هوا از اهمیت بالایی برخوردار است. در هر مکان، ابعاد دمپر باید برای حجم هوای طراحی شده مناسب باشد. عموما محدوده دمپر را به عنوان بخشی از سیستم تهویه هوا محاسبه می کنند. در نتیجه اندازه ها باید به شکلی محاسبه شوند که سرعت تهویه هوا و افت فشار مناسب برای سیستم ایجاد شود.

هوابندی مناسب، زیبایی ظاهری، استحکام مطلوب، افت فشار کم، روان بودن تیغه ها و هزینه و مصرف کمتر انرژی از جمله مزایای استفاده از دمپر ها می باشد.

انواع دمپر

دمپرها به دو دسته کلی دمپرهای تنظیم هوا و دمپرهای صنعتی تقسیم بندی میشوند. جنس ساخت این تجهیز عموما از آلومینیوم، استیل، گالوانیزه و ورق آهنی سیاه (st37) میباشد.

در یک دسته بندی دیگر میتوان دمپرها رو به دو نوع دستی و اتوماتیک تقسیم بندی کرد. در واقع تیغه های دمپرها میتوانند به شکل اتوماتیک یا دستی برای کنترل میزان جریان هوای ورودی باز و بسته شوند.

دمپرهای دستی به وسیله یک دسته باز و بسته می گردند. برای دمپرهای اتوماتیک موتوری، باید موتور دمپر در نظر گرفته شود. موتور دمپر (Actuator) موتوری است که روی دمپر قرار میگیرد و وظیفه کنترل دمپر به صورت اتوماتیک را دارد. موتور دمپر ها به صورت فنر برگشتی و بدون فنر برگشتی می باشند.

دمپرهای اتوماتیک بوسیله موتور الکتریک یا پنوماتیکی که روی محور دمپر در فضای بیرونی محصول تعبیه شده است کنترل می شوند. دمپرهای اتوماتیک موتوری بوسیله تروموستات، پتانسیومتر یا سیستم اتوماسیون مرکزی ساختمان کنترل می شوند.

در ادامه به معرفی چند مدل پرکاربرد دمپرها پرداخته شده است.

بالانس دمپر

برای متعادل کردن جریان هوا در مجرای سیستم های تهویه طراحی شده است. آنها معمولا برای باز و بسته شدن دارای یک دسته یا یک موتور هستند که قابلیت باز و بسته شدن دمپر را فراهم می کنند. این نوع از دمپرها که جزو نمونه های بسیار مرسوم می باشند در حالت عمومی به منظور کنترل جریان یا سرعت هوا استفاده می شود. برای مثال اگر حجم زیادی هوا از محلی در حال خروج باشد، با این نوع از دمپرها می توان حجم هوا را کنترل نمود. باید توجه داشت که دمپرهای حجمی امکان قطع کامل جریان هوا را فراهم نمی کنند و بیشتر برای تنظیم جریان هوا استفاده می شوند.

از ویژگی های بالانس دمپرها میتوان به قابلیت کنترل میزان جریان هوای عبوری از کانال، جنس آلومینیومی پره ها به خاطر سبک بودن و جنس گالوانیزه قاب به صورت استاندارد، دارای عملکردی شبیه به شیر یکطرفه، قابل ساخت به صورت مکانیکی و الکتریکی و در نهایت ساخت با اشکال گرد و چهار گوش اشاره کرد.

دمپر پروانه ای

دمپر گرد پروانه‌ای یک نوع دیفیوزر دستی به حساب می‌آید که به شکل پروانه ای است و وظیفه کنترل جریان هوا در دریچه های مشبکی را بر عهده دارد. دمپر پروانه ای شامل یک استوانه به قطر دریچه ای که در آن نصب میشود و دارای پره های نیم دایره ای به شکل بالهای پروانه تشکیل شده است.

دمپر کانالی

با استفاده از دمپر کانالی، جریان هوا بین کانال های هوا و یا دریچه های هوا قابل تنظیم خواهد بود. دمپرهای کانالی ممکن است یک یا چند پره داشته باشند که به شکل دستی یا اتوماتیک حرکت کرده و امکان کنترل جریان هوا را ممکن می­سازند.

دمپر هوابر

دمپر هوابر دارای پره‌ای هلالی شکل به اندازه بازشوی روی کانال می‌باشد. این پره با باز شدن در خلاف جهت جریان هوای عبوری در کانال، باعث هدایت یا به اصطلاح برش هوا به سمت بازشو می شود. هرچه پره هلالی دمپر هوابر بیشتر باز شود، هوایی که از مسیر اصلی هدایت می شود بیشتر خواهد بود. میزان انتقال هوا با دسته دمپری که روی محور شفت اصلی نصب شده است قابل کنترل میباشد.

دمپر ضد آتش

دمپرهای ضد حریق، نوعی از تجهیزات کنترل آتش هستند که در سیستم های گرمایشی، ونت ها (VENT) و تهویه هوای مطبوع به منظور جلوگیری از گسترش آتش مورد استفاده قرار می گیرند. روش کارکرد آنها نیز به این صورت است که در هنگام افزایش غیر عادی دمای هوا ناشی از آتش سوزی، دریچه های دمپر به صورت اتوماتیک بسته می شود. معمولا این عمل توسط یک اتصال حرارتی که در دمای بالاتر از دمای محیط ذوب می شود انجام میگردد.

دمپرهای ضد حریق همچنین می توانند پس از دریافت یک سیگنال الکتریکی از یک سیستم اعلام حریق با استفاده از سنسورهای دود یا حرارت بسته شوند. این دمپرها می توانند علاوه بر کنترل آتش و جلوگیری از سرایت آن به مکان های مجاور، از سرایت دود نیز به دیگر نقاط هم جلوگیری کنند.

قیمت دمپر

دمپر های اتوماتیک  که موتور بر روی آن ها نصب می شود نسبت به مدل هلی دستی قیمت بالاتری دارند. ولی با توجه به نوسانات قیمت مواد اولیه و دیگر عوامل دخیل در قیمت دهی نمی توان لیست قیمت دقیقی برای این تجهیز اعلام کرد. بدین منظور برای استعلام قیمت و آگاهی از شرایط فروش دمپر ها با تولید کنندگان معتبر و با سابقه تماس بگیرید.

شرکت صنعتی رحمتی یکی از شرکتهای با سابقه در تولید و ارائه انواع دمپر و دریچه هوا ساختمانی و صنعتی در ایران محسوب میشود.