خروجي هاي اضطراری (بخش سوم) - سازه برتر




خروجي هاي اضطراری (بخش سوم)

 

 معماري مدارس

اقليم «گرم و مرطوب» و «سرد» الگو سازي شد: معماري مدارس اقليم «گرم و مرطوب» و «سرد» الگو سازي شد كه به‌ عنوان نمونه ارتفاع كلاس در مناطق سردسير حداكثر 3 متر و در مناطق گرمسيري به 50/3 متر مي‌رسد.

 

به گزارش خبرنگار اجتماعي باشگاه خبري فارس«توانا»، بر اساس تحقيق دانشكده معماري دانشگاه شهيد بهشتي در جهت الگو سازي طراحي مدارس براي اقليم «گرم و مرطوب» و «سرد» فضاهاى آموزشي مدارس ابتدايى و راهنمايى به دو گروه فضاهاى بسته و فضاهاى باز تقسيم‌بندى شده‌اند كه فضاهاى بسته در مدارس ابتدايى شامل فضاهاى تدريس كلاس‌هاى نظرى، تجربى و فضاهاى پرورشى است.

 

 
فضاي پرورشي مدارسي كه تعداد كلاس‌هايشان از 10 كلاس پايين‌تر باشد شامل نمازخانه و سالن چند منظوره اجتماعات، سخنرانى، امتحانات، فيلم و ورزش است و سالن‌هاي ورزش، كتابخانه، پرورشى و اتاق مشاوره براي مدارس داراي 10 كلاس به بالا در نظر گرفته ‌مي‌شود.


فضاهاى رفاهى و خدماتى در داخل ساختمان مدرسه شامل خانه معلم، موتورخانه در مدارس شهرى، انبار اصلى، انبار وسايل نظافت و سرويس‌هاى بهداشتى كاركنان مي‌شود و امكانات رفاهي دانش‌آموزان در محوطه شامل سرايدارى در مدارس شهرى، بوفه، اتاق تغذيه و آبدارخانه است.


فضاهاى ادارى شامل اتاق‌هاى مدير، معاونان، دفترداران، بايگانى و آموزگاران مي‌شود و فضاهاى ارتباطى شامل راهروها و پله‌هاست.
فضا‌هاي اصلي آموزشي كلاس درس از اهميت ويژ‌ه‌ا‌ي برخوردار بوده و انعطاف، مهمترين خاصيت فضاهاى اصلى آموزشى كلاس درس است و از طرف ديگر وجود كلاس درس به عنوان مكانى ثابت كه كودكان، هويت مكانى خود را از طريق آن تشخيص مي‌دهند،

 

در جهت ايجاد احساس امنيت در كودكان الزامى است. بنابراين بهتر است فضاى كلاس را به صورت فضاى چند عملكردى در نظر گرفته شود.


كلاس درس بايد در آرام‌ترين مكان ممكن قرار گيرد و از سر و صداى بيرون به دور باشد تا دسترسى مناسب و سريع به ساير فضاهاى آموزشى از قبيل كتابخانه، كارگاه‌ها و كلاس‌هاى ويژه براى كلاس درس فراهم شود ضمن اينكه بايد دسترسى مناسب به امكانات مخصوص، خارج از واحدهاى آموزشى نيز براى آن فراهم باشد.

 

  • وجود كلاس‌ درس نزديك در اصلي ورودي به پايه‌اولي‌ها احساس امنيت مي‌دهد

 

كلاس‌هاى كودكان در سال‌هاى اول و دوم دبستان بهتر است نزديك ورودى اصلى باشند و دسترسى سريع به حياط و فضاى باز براى آن فراهم باشد تا كودكان به راحتى كلاس خود را پيدا كنند و احساس اطمينان و امنيت در آنها ايجاد شود.


كلاس‌هاى درس سال‌هاى اول و دوم دبستان بهتر است از سال‌هاى سوم، چهارم و پنجم جدا شود؛ فضاى كلاس‌هاى پايين نسبت به كلاس‌هاى بالاتر در جهت آرامش كودكان كوچكتر بوده و كودكان مى‌توانند در فضاى كه به آنها اختصاص داده شده با كودكان هم سن و سال خود راحت‌تر باشند.

 


فضاي بسته مدارس راهنمايي شامل فضاي تحصيلي، كلاس‌هاي نظري، كارگاه‌هاي حرفه‌ و فن براي پسران و كلاس خياطي و خانه‌داري براي دختران است كه به صورت سمعي و بصري و آزمايشگاه ايجاد مي‌شود.


فضاهاي پرورشي شامل نمازخانه، سالن چند منظوره اجتماعات، سخنراني، امتحانات، نمايش فيلم، سالن ورزش، اتاق بهداشت و كمك‌هاي اوليه است؛ حداقل عرض مفيد كلاس با توجه به اينكه براي فعاليت‌هاي مختلف درسي قابليت اجراي فراهم شود برابر 5/6 متر و اندازه بهينه آن 7 تا 8 متر است بايد بيشتر از يك سمت كلاس پنجره وجود داشته باشد.

 


حداقل طول كلاس 7 متر و اندازه بهينه آن 8 تا 9 متر است و ارتفاع كلاس 3 متر در مناطق سردسير بوده و اين حداكثر در مناطق گرمسيري از 20/3 تا 50/3 متر افزايش پيدا مي‌كند.


علاوه بر طراحي كلاس دروس عمومي بايد يكسري كلاس ويژه به منظور اجراي فعاليت خاص آموزشي و پرورشي در مقطع دبستان طراحي شوند تا آن دسته از فعاليت‌هاي دانش‌آموزان كه نيازمند فضاي ويژه هستند، فراهم باشد.

 


در مقطع راهنمايي، كارگاه‌هاي حرفه و فن به صورت كارگاه عملي، سمعي و بصري برگزار مي‌شوند و آموزش اين درس در مدارس پسرانه به صورت كارگاه عملي و در مدارس دخترانه شامل خانه‌داري و خياطي است.


فعاليت آزمايشگاه‌ها در اين كارگاه‌ها بايد طوري ساماندهي شود كه فرصت زيادي به منظور مشاهده و پرسش فراهم شود؛ آزمايشگاه بايد به نحوي طرح‌ريزي شده كه براي كارهاي گروهي يا انفرادي مناسب باشد و مكان آزمايشگاه نيز بايد به گونه‌اي طراحي شود كه در كنار كلاس‌هاي درسي يك پايه تحصيلي قرار گرفته تا بتواند جوابگوي فعاليت ويژه در ارتباط با هر پايه باشد.

 

  • كتابخانه قلب فضاي آموزشي است

 

از نظر فيزيكي و آموزشي، كتابخانه بايد مانند مركز و قلب فضاهاي آموزشي عمل كرده تا به طور يكسان در محدوده كلاس درس، آزمايشگاه، كارگاه‌ها و اتاق‌هاي اداري قرار گرفته و به سهولت قابل دسترسي باشد.

 

  • سالن چند منظوره بازده مدارس را بالا مي‌برد

 

سالن چند منظوره براي اجراي فعاليت‌هاي متنوع آموزشي طراحي مي‌شود تا علاوه بر برگزاري جلس‌هاي امتحان، فعاليت عمومي مدارس و فعاليت‌هاي فوق برنامه نيز در آن سالن برگزار شود تا اين امر موجب بالا رفتن بازده و كارايي فضاي مدارس شود.


مهمترين ويژگي سالن چند منظوره خاصيت انعطاف‌پذيري آن است تا فضاي مناسبي براي تغيير عملكردها فراهم شود.


هال عمومي، فضاي سرپوشيده بسته يا نيمه بسته با مساحت كافي است كه جهت فعاليت اجتماعي، تفريحي و ورزشي و بازي كودكان در زنگ‌هاي تفريح و همچنين در هنگام نامناسب بودن اوضاع جوي استفاده مي‌شود.


سالن عمومي مدارس استفاده چند منظوره دارد. در زمستان و تحت شرايط هواي نامناسب براي تفريح كودكان مورد استفاده قرار مي‌گيرد و براي تشكيل اجتماعات، غذاخوري دانش‌آموزان، آشنايي و تشكيل گروه‌ها و برقراري ارتباطات بيشتر و مكاني براي همبستگي بيشتر گروه‌هاي سني به شمار مي‌آيد.


مهمترين راه ايجاد سالن عمومي، استفاده چندمنظوره از مكان‌هاي مركزي مانند سالن ورودي، فضاي مكث و تقسيم راهرو و سرسراها و سالن است.

 
* گنجايش نمازخانه هر مدرسه 30 درصد كل جمعيت مدرسه است

 

براي دانش‌آموزان دختر كه از كلاس سوم به حد تكليف رسيده‌اند يا مدارس پسرانه در مواقع خاصي بايد نمازخانه‌اي در نظر گرفت؛ گنجايش نمازخانه بايد به ميزان 30 درصدي تعداد كل دانش‌آموزان در نظر گرفته شود.


مكان نمازخانه بهتر است در مجاورت ديگر فضاي پرورشي، مخصوصا سالن چندمنظوره در نظر گرفته شود.


فضاي مشاوره بايد داراي ورودي جداگانه‌اي بوده و دسترسي سريع به اين فضا از ورودي اصلي مجموعه به راحتي فراهم باشد و والدين و ديگر مراجعه كنندگان به راحتي به فضا دسترسي داشته باشند.


فضاي مشاوره بايد نزديك فضاي اداري ولي جدا از آن قرار گيرد تا از طريق بايگاني اداري دسترسي به مدارك و خدمات دفتري براي آن ممكن باشد؛ اين فضا همچنين بايد با ورودي مستقيم از راهرو قابل دسترس باشد.


ارتباط بوفه و فضاي باز با فضاي سبز مدرسه به بهتر شدن فضاي مدرسه كمك مي‌كند. تلفيق فضاي تغذيه با فضاي استراحت با ايجاد سكوها و صندلي به راحتي بيشتر دانش‌آموزان منجر مي‌شود و همچنين ايجاد فضاي سرپوشيده و آلاچيق و تراس باز در اين فضا ممكن است بر كارآيي و كيفيت اين فضا بيفزايد.

 

  • هر 15دانش‌آموز بايد يك سرويس بهداشتي داشته باشند

 

هر 20 دانش‌آموز يك آبخوري، هر 15 نفر يك چشمه توالت و هر 40 نفر يك دستشويي نياز دارند كه به استاندارد نزديك است و از تجمع دانش‌آموزان جلوگيري به عمل مي‌آورد.


امروزه در ايران سرويس دانش‌آموزان به علل بهداشتي در خارج از ساختمان اصلي و در محوطه ساخته مي‌شوند و به طور كلي اين فضاها بايد در محلي قرار گيرند كه در عين دسترسي سريع از فضاهاي پر رفت و آمد دور بوده و كنترل آنها نيز راحت باشد و همچنين لازم است سرويس‌هاي بهداشتي كاركنان در داخل ساختمان اصلي و نزديك قسمت اداري جدا از سرويس دانش‌آموزان ساخته شود.


فضاي كوچكي متناسب با تعداد پرسنل جهت پذيرايي از كاركنان در طبقات بايد پيش‌بيني شود؛ از اين فضا خدمتگزاران مدرسه نيز جهت استراحت استفاده مي‌كنند.


انبارها شامل انبار مدرسه و وسايل نظافت است كه انبار نظافت در كنار سرويس بهداشتي و به ميزان سه مترمربع در نظر گرفته و با افزايش تعداد دانش‌آموزان بر تعداد انبارهاي نظافت افزوده مي‌شود.


به جهت لوازم و تجهيزات مصرفي مثل ميز و نيمكت‌هاي مستعمل، نجاري و قطعات يدكي لازم است مساحت موردنظر با توجه به ظرفيت هر مدرسه در حدود 2 متر مربع براي هر كلاس پيشنهاد ‌شود و فضاي موتورخانه با توجه تأسيسات و عوامل اقليمي ميزان فضاي مورد نياز متفاوت خواهد بود.

 

  • فضاي ارتباطي افقي راهرو بايد حدود 30 متر باشد

 

فضاي اداري در يك مدرسه به عنوان مركز كنترل، نظارت مدرسه و نقطه ارتباط والدين با دانش‌آموزان و معلمان به شمار مي‌آيد و در اين فضا مدارك مدرسه نگهداري، بودجه‌ها محاسبه شده و كتاب‌ها و وسايل نگهداري مي‌شوند و اين فضاها شامل دفتر مدير مدرسه، اتاق‌هاي معلمان، معاونان و اتاق اداري و اتاق كنفرانس است.


فضاي ارتباطي افقي از نظر ايمني طول راهرو يا حداكثر فاصله هر كلاس تا خروجي ساختمان يا راه‌پله در حدود 30 متر است.
حداقل عرض راهرو در حالتي كه فقط يك طرف آن كلاس باشد 5/2 متر است و در حالتي كه دو طرف آن كلاس باشد اين اندازه به 30/3 تا چهار متر مي‌رسد و حداقل عرض راهرو در فضاي اداري دو متر و حداقل ارتفاع راهرو 6/2 متر است.

 


* فضاي ارتباطي عمومي

در صورتي كه فضاها در طبقات طراحي شده باشند حداكثر 8 كلاس مي‌توانند از يك راه‌پله استفاده كنند.


حياط مدرسه نخستين محل برخورد كودك با مدرسه است كه اگر حياط مدرسه مناسب با ضوابط اصول فني محوطه‌ بازسازي شده باشد؛ بايد وسايل تفريحي و ورزشي مناسبي در آن تعبيه شده تا دلنشين و زيبا ديده شود تا از اين طريق به رفع خستگي كودك به ويژه در زنگ تفريح بينجامد و تخليه انرژي دانش‌آموزان و تجديد قوا ذهني و بدن آنها را براي حضور در كلاس بعدي آماده ‌سازد تا در نتيجه بازدهي آنان افزايش ‌يابد.


اين فضاها شامل محل تجمع و صف، فضاي سبز، زمين‌هاي ورزشي، پاركينگ وسايل نقليه و راه‌هاي ارتباطي است.
*مناسب‌ترين تراكم در كلاس‌هاي درس دبستاني 24 نفر است


مناسب‌ترين تعداد در هر كلاس درس از 22 تا 24 نفر در كلاس‌هاي دبستاني و در نهايت تعداد 28 تا 30 نفر است و اين تعداد در كلاس‌هاي راهنمايي به 23 تا 25 نفر و در نهايت 28 تا 30 نفر در هر كلاس درس است.


تنظيم شرايط محيط آموزشي مناسب با تركيب درست نور، صدا و تهويه و دما به دست مي‌آيد كه اين شرايط جزء مهم‌ترين اصول و لازمه آموزش و پرورش صحيح است چون تا زماني كه شرايط محيطي لازم در هر فضاي آموزشي برقرار نشود، آموزش و پرورش درست در آن فضا نمي‌تواند شكل گيرد و بهتر است فضاي آموزشي از طريق پنجره‌ها داراي ديد مناسب به خارج و فضاي بيرون باشند تا بهداشت رواني كودك تأمين شود و به جهت تأمين نور كافي در فضاي آموزشي، علاوه بر نور طبيعي استفاده از نور مصنوعي نيز الزامي است.

 


ميزان روشنايي مناسب براي محيط‌ هاي آموزشي بين «300 تا 500 » لوكس است كه از طريق نورپردازي مي‌توان در فضا تنوع ايجاد كرد و يا در جهت تأكيد در فضا از نور بهره جست.


شنيدن درست از مهمترين اصول آموزش است چون دانش‌آموز بر اثر سر و صدا نمي‌تواند به خوبي تمركز كند؛ در كلاس درس تراز «50 دي‌سي‌بل» صداي زمينه عادي است ولي اگر سر و صدا به حد «60 دي‌سي‌بل» يا بيشتر برسد، باعث حواس‌پرتي دانش‌آموز مي‌شود.

 


موقعيت مكاني مدارس و همجواري نادرست آنها با مناطق پر سر و صدا موجب كاهش بازدهي آموزشي در كلاس درس مي‌شود بنابراين در مكان‌يابي مدارس بايد تدابير لازم به منظور كنترل سر و صداهاي داخلي از طريق گروه‌بندي فضاهاي مدرسه و پرهيز از همجواري فضاهاي نيازمند آرامش با زمين بازي شود.

 

منبع: www.saze20.ir