غیر متخصص‌ها، آفت ساخت و سازها شده‌اند

اساساً وقتی درصد بسیار زیادی از بودجه در همه شهرهای ما از طریق تخلفات ساختمانی و فروش تراکم تأمین می‌شود شما توقع دارید مهندسان چکار کنند؟ مهندسان تنها وظیفه‌ای که دارند و در قوانین ذکر شده این است که به مرجع صدور پروانه گزارش دهند

رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران در حاشیه مراسم امضای تفاهمنامه مشترک با سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اعلام اینکه 90 درصد ساختمان‌های ساخته شده در کشور توسط افراد فاقد صلاحیت فنی در این زمینه احداث می‌شود اعلام کرد که بسیاری از مشکلات ما در بخش ساخت و ساز از این موضوع ناشی می‌شود.

حسن قربانخانی در پاسخ به پرسشی درباره نحوه نظارت سازمان نظام مهندسی بر روند ساخت و ساز با اعلام این نکته افزود: ساختمان محصول یک فرایند است. اینکه ما بگوییم صرفاً یک بخش فنی مثل نظام مهندسی متولی همه امور است، تلقی درستی نیست. بخش طراحی و نظارت ساختمان در اختیار ماست و صدور پروانه و مجوزهای دیگر در اختیار سازمان‌های دیگر است. وی درباره متولی اصلی اجازه ساخت به افراد فاقد تخصص نیز گفت: متولی یک بخش عمده همین اتفاق مسئولان شهری هستند که اجازه می‌دهند کسانی در این شهر و دیگر شهرها ساختمان بسازند که صلاحیت ندارند.

این سؤال اساسی ماست و اتفاقاً آماده‌ایم که دوستان دیگر هم در همین زمینه پاسخگو باشند. وی یادآور شد: در بخش نظام مهندسی، سال گذشته 17 هزار بازدید از ساختمان‌های در دست ساخت و گودبرداری‌ها انجام داده‌ایم. مهندسان را کنترل می‌کنیم و هزاران نقشه ساختمان‌هایی که در شهر تهران ساخته می‌شود را مورد نظارت قرار می‌دهیم. بارها هم ایراد گرفته‌ایم و برای اصلاح آن تلاش کرده‌ایم و در جهت ترویج مقررات ملی و آموزش مهندسان ده‌ها هزار نفر- ساعت آموزش برگزار کرده‌ایم.

وی افزود: مفهومش این نیست که در نظام مهندسی ایراد نداریم ولی بخش ساخت و ساز محصول فرایندی است که یک جزء آن نظام مهندسی است و متأسفانه معمولاً مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند. به هر جهت این همه ساختمان‌های عریض و طویلی که در این شهر و کشور ساخته شده، جاده‌ها، راه‌ها و پل‌ها محصول دست همین مهندسان است. حالا ممکن است در جایی هم نقطه ضعفی باشد که همه باید تلاش کنند اصلاح شود. اما به طور مشخص در بخش ساخت و ساز در هیچ جای دنیا سراغ ندارید که امروز یک نفر برود پروانه بگیرد و بدون داشتن فاکتورهای لازم شروع به کار کند.

این آفت ساختمان‌سازی در کشور است و تا روزی که حل نشود به نظر نمی‌رسد که خیلی از موضوعات دیگر هم اتفاق بیفتد. وی در ادامه گفت: مهندسان ناظر نظارت می‌کنند، مسئولیت هم دارند، تعهدات لازم و قانونی را هم انجام می‌دهند، اما به نظر می‌رسد خیلی‌های دیگر که باید به مسئولیت‌شان عمل بکنند، در این زمینه توجه نمی‌کنند. وی با اشاره به نظارت‌های مستمری که در زمینه پیشگیری از تخلفات صورت می‌گیرد، یادآور شد: مهندسان تنها در حدود 3درصد ساخت و سازها ممکن است تخلفاتی داشته باشند که به آن نیز رسیدگی می‌شود.

تخلفات ساخت و ساز را گزارش می‌دهیم، توجه نمی‌کنند

قربانخانی افزود: سالانه هزاران دستور توقف از سوی مهندسان ما صادر می‌شود، ولی به آن توجهی نمی‌شود. ما که ضابط قضایی نیستیم. اهرمی داریم به اسم گزارش، مهندسان ما به شهرداری گزارش می‌دهند که این کار را متوقف کنید ولی متوقف نمی‌شود. اساساً وقتی درصد بسیار زیادی از بودجه در همه شهرهای ما از طریق تخلفات ساختمانی و فروش تراکم تأمین می‌شود شما توقع دارید مهندسان چکار کنند؟ مهندسان تنها وظیفه‌ای که دارند و در قوانین ذکر شده این است که به مرجع صدور پروانه گزارش دهند.

ما این را به طور مستمر انجام می‌دهیم. من می‌توانم صدها مکاتبه سازمان نظام مهندسی را با شهرداری نشان دهم که خواسته‌ایم گود پرخطر یا ساختمانی را متوقف کنند. در بعضی موارد همکاری شده و در برخی موارد هم نه. وی با بیان اینکه از 40 نوع بلایای طبیعی 32 مورد در ایران رخ داده است، گفت: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که مستعد بروز انواع حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی است. بنابراین باید برای این بحران‌ها برنامه‌ریزی کرد.

وی افزود: در سازمان نظام مهندسی به موضوع آمادگی در برابر بحران‌ها توجه ویژه داریم که بدین ترتیب در بودجه سال96 اعتبار خوبی را برای ارتقای سطح آگاهی اختصاص داده‌ایم چرا که آموزش و آگاهی به بالاتر رفتن سطح توانمندی در برابر حوادث کمک بسیاری می‌کند.

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران با بیان اینکه این سازمان 114 هزار عضو دارد، تصریح کرد: 30 درصد مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی در تهران هستند و با تخصص‌های مختلف جمعیت بالقوه خوبی در جهت کمک به آموزش و توانمندسازی شهروندان در برابر حوادث محسوب می‌شوند.

جای خالی بیمه تضمین کیفیت و شناسنامه فنی

رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران یکی از خلأهای موجود در زمینه ساخت و ساز در کشور را بیمه تضمین کیفیت و شناسنامه فنی دانست و گفت: اگر شهرداری تهران براساس مقررات این بیمه پایان‌کار را صادر نکند این بیمه به بهره بردار ارائه شده و تضمینی برای بنای احداث شده به حساب می‌آید.

قربانخانی در پایان با اشاره به امضای تفاهمنامه با سازمان مدیریت بحران خاطرنشان کرد:امیدواریم بتوانیم در قالب این تفاهمنامه در بحث آموزش، توانمندی مردم برابر بحران را ارتقا داده تا خسارات ناشی از حوادث و بحران‌ها را به حداقل برسانیم.

تجربه آواربرداری ساختمان‌های بلند را نداریم

دکتر احمد صادقی رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز با اشاره به ظرفیت بزرگ جامعه مهندسان و سازمان نظام مهندسی استان تهران، گفت: باید از این ظرفیت در مواقع بحران استفاده شود. حوادث مختلف نشان داده که ما در زندگی شهرنشینی جدید با ساخت بلندمرتبه‌ها تجربه آواربرداری فنی از آوارهای مختلف را نداریم. حادثه پلاسکو تلنگری به ما زد، در نتیجه نیاز است متخصصان آموزش ببینند و تیم‌های ویژه را برای زمان وقوع حادثه تربیت کنیم.

وی درباره تفاهمنامه امضا شده افزود: براساس تفاهمنامه همکاری بین سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران توانمندی و ظرفیت آمادگی شهر تهران در مواجهه با حوادث با استفاده از ظرفیت این دو سازمان ارتقا می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه سازمان نظام مهندسی ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل زیادی برای استفاده در زمینه ایمن‌سازی شهر دارد، گفت: متأسفانه شاهد هستیم که از ظرفیت‌های بالقوه این سازمان کمتر استفاده شده است.

وی با اشاره به اینکه در نگاه کلی به شهرها، توجه به ایمنی ساختمان به‌عنوان سرپناه شهروندان از ضروریات محسوب می‌شود، گفت: افزایش روز‌افزون تغییرات اقلیمی در شهرها لزوم توجه ویژه به ایمنی مسکن را پراهمیت‌تر می‌کند.

به گفته وی رویکرد جهانی مدیریت بحران تا پیش از سال 2005 میلادی عمدتاً برمبنای مقابله با حوادث بود اما از سال 2005 به بعد موضوع مقاوم‌سازی ابنیه مورد توجه قرار گرفته و بعد از کنفرانس سندای در ژاپن تا سال2030 لزوم هدایت جامعه به سوی تاب‌آوری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: برای رسیدن به جامعه تاب آور در برابر حوادث و بحران‌ها نیازمند تلفیق دانش مدیریت بحران و دانش مهندسی هستیم که درصورت عدم تحقق این همکاری شاید رسیدن به جامعه تاب آور امکان پذیر نباشد.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: یکی از کمبودهایی که پس از حادثه پلاسکو مورد توجه قرارگرفت این بود که پروتکلی مبنی بر اینکه چه نوع اقدامی در حوادث این چنینی با سازه‌های بلندمرتبه باید صورت گیرد موجود نبود. همچنین دستگاه‌های تخصصی آواربرداری در کشور نیز تجربه رویارویی با آواربرداری از ساختمان‌های بلندمرتبه را نداشتند. چرا که تنها تجربه‌های ما زلزله‌های گسترده در بم و ورزقان بود که اکثر ساختمان‌ها ارتفاع زیادی نداشتند.