نمونه موردی بام سبز و نحوه ی اجرای آن

ایجاد محیطی مفرح و زیبا در ارتفاع با مناظری متفاوت از آنچه به طور معـمول می بینیم، آن هم در فضای گمشده ای از ساختمان که تاکنون بلا استفاده به نظر می رسیده، بدون شک ایده ای جالب و منحصر به فردی است. در سالهای اخیر با توجه به ارائه راهـکارهای اجرایی مناسب و به منظور ارتقای سطح کیفی زندگی و همچنین افزایش ارزش بـنا و ساختمــان مورد توجه مهندسین مشاور، معماران و سازندگان در صنعت ساختمان کشورمان واقع شده است.

روف گاردن ، باغ بام ،بام سبز ،سقف سبز در واقع اصطلاحی است که به ایجاد بستری مناسب برای رشد و ایجاد پوشش گیاهی بر روی پشت بام یا تراس گفته می شود. با پیشرفت علم و کشف مواد جدید، می توان بر روی بام هر خانه، آپارتمان، بیمارستان و… یک روف گاردن و به عبارت دیگر باغ بام، یک باغ زیبا با گیاهان کوچک و بزرگ ایجاد کرد.

نحوه ی اجرا و جزئیات بام سبز

به دلیل رقابتی بودن بازار اجرای بام سبز در کشور های مختلف، نحوه ی اجرا و جزئیات بام سبز بسیار متنوع است. اما به طور کلی بام های سبز از 6 لایه ی اصلی تشکیل می شوند.

- عایق رطوبتی: به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت از لایه های بالایی بام سبز، سطح روی سقف باید به خوبی عایق بندی شود. بام های سبز با هر گونه عایق رطوبتی قابل اجرا هستند و انتخاب نوع عایق برای ما محدودیت ایجاد نمی کند. اما باید به مواردی از جمله هزینه اجرا، طول عمر عایق و مسائل زیست محیطی توجه داشت. در کشور ما عایق قیر و گونی و عایق ایزوگام پر استفاده ترین عایق های رطوبتی هستند که برای احداث بام سبز مناسب هستند.

- لایه ی محافظ: به منظور محافظت از عایق ساختمان در برابر آسیب های وارده در هنگام نصب روف گاردن و همچنین در هنگام کوددهی و یا در مقابل نفوذ ریشه های گیاهان باید به وسیله ی لایه ای محافظ روی عایق رطوبتی را پوشاند. این لایه ی محافظ می تواند یک روکش از جنس بتن سبک، ورقه ضخیم پلاستیک، ورق از جنس مس یا ترکیبی از این ها باشد اما توصیه می شود در هر منطقه از کشور از مصالحی که هزینه ی پایین تری دارد و بیشتر در دسترس است استفاده شود.

-لایه ی زهکشی: لایه ایست با حداقل ضخامت 20 میلی متر که به منظور ذخیره آب حاصل از باران و آبیاری و انتقال آب اضافه به سیستم فاضلاب ساختمان به لایه ی محافظ و محیط کاشت قرار می گیرد. در ساده ترین حالت این لایه از لایه ی خاک یا شن و ماسه تشکیل شده است. اما در سیستم های پیچیده تر از مواد مانندی پروپیلن استفاده می کنند که خاصیتی اسفنج مانند دارد و می تواند آب را برای مدت زیادی در خود نگه دارد.

روش پر کاربرد دیگر استفاده از شیت های پلاستیکی است که شکلی شبیه شانه ی تخم مرغ دارند و آب را در حفره های فنجان مانند خود ذخیره و آب اضافی را زهکشی می کنند. همچنین از جمله موتد در دسترس و با کارایی بالا تکه های فوم بازیافتی از صندلی خودروهاست. گراول یا همان شن های نخودی هم برای استفاده در لایه ی زهکش مناسب هستند اما به دلیل متخلخل نبودن قابلیت نگهداری آب برای طولانی مدت را ندارند.

- لایه صافی یا فیلتر: در بین محیط کشت و لایه زهکش فیلتری قرار دارد که رطوبت را از محیط ریشه ها دور می کند و مانع از گندیدگی ریشه ها می شود.در عین حال لایه جداکننده ی خاک و زهکش بوده و به عنوان فیلتر این نقش را دارد که ذرات خاک،زهکش را مسدود نکنند. از سری محصولات ژئوسینتیک ها،ژئوتکستایل نبافته از جنس پلی پروپیلن با گرماژ کم می تواند این نقش را به خوبی ایفا کند.

- محیط کشت: لایه ای است که گیاه در آن کاشته می شود و شرایط رشد گیاه را فراهم می کند. در ساده ترین حالت محیط کشت عبارتست از لایه ای خاک کود دهی شده. اما در انواع پیچیده تر این لایه از مواد معدنی مانند پشم سنگ به همراه مواد مغذی برای رشد گیاه تشکیل شده است توصیه می شود در صورت استفاده از لایه ی خاک، سعی بر آن باشد که نوع خاک با توجه به نوع گیاهان مورد نظر برای کاشت انتخاب شود. نکته مهم دیگر مسئله مقابله با فرسایش خاک به وسیله ی آبیاری و آب باران است. بدین منظور می توان خاک مورد نظر را با مقداری شن و ماسه مخلوط کرد تا از شسته شدن خاک جلوگیری به عمل آید.

- پوشش گیاهی: به طور کلی سه عامل مکانی، اجتماعی و اقتصادی در انتخاب گونه های مناسب دخیل اند. لازم است که گیاهان مناسب هر اقلیمی انتخاب شود، خواه شرایط آن بصورت دوره ای خیلی خشک، خیلی گرم، خیلی سرد یا خیلی متغیر باشد.

مهمترین مسئله در بام گسترده دامنه مقاومتی پوشش گیاهی آن است. چرا که شرایط خشک در بیشتر اقلیم ها حاکم بر این نوع بام ها است. گیاهان شاداب گیاهانی هستند که در بافت های خود به مدت طولانی آب را ذخیره می کنند از جمله این گیاهان سدوم وتعداد کمی ار گیاهان خانواده کراکسولاسیا می باشند. تعداد کمی از گونه های سدوم مناسب برای بام سبز وجود دارد که دارای رنگ های مختلف و الگوهای رشد متفاوتند. در ترکیب با خزه رایج ترین جمعیت گیاهی بکار رفته در بام های گسترده می باشند.